Van hằng nhiệt chỉ là một chi tiết nhỏ trong hệ thống làm mát động cơ. Tuy nhiên nó lại đóng một vai trò rất lớn trong việc điều tiết sự làm mát và quan trọng hơn là sự ổn định khi vận hành của động cơ.
Vậy, nguyên lý hoạt động của van hằng nhiệt như thế nào, chúng có kết cấu ra sao để đảm bảo cho động cơ giữ được mức nhiệt ổn định khi động cơ hoạt động mà không bị quá nóng.
Contents
Nhiệm vụ của van nhiệt:
Chức năng nhiệm vụ của van nhiệt rất rõ ràng trong hệ thống làm mát, nó đóng đường nước hoặc dầu đến két làm mát làm mát khi nhiệt độ của hệ thống còn thấp dưới mức quy định và mở van cho nước hoặc đầu qua két làm mát khi nhiệt độ hệ thống cao hơn mức quy định. Nhờ đó làm cho hệ thống động cơ có thể khởi động nhanh chóng tăng lên tới nhiệt độ làm việc, ổn định nhiệt độ , đảm bảo tính kinh tế và tránh gây ô nhiễm môi trường ở giai đoạn đầu động cơ làm việc.
Công dụng và nguyên lý làm việc của van hằng nhiệt ô tô
Khi động cơ mới khởi động, động cơ còn lạnh, van hằng nhiệt sẽ đóng đường trao đổi nước hoặc dầu đến két làm nước làm mát và mở van cho nước làm mát hoặc đầu qua két làm mát khi nhiệt độ trong động cơ cao hơn mức quy định (khoảng từ 87-102 độ C tùy vào tốc độ xe). Nhờ đó, động cơ có thể khởi động nhanh chóng tăng lên tới nhiệt độ làm việc, ổn định nhiệt độ, giảm mức tiêu hao nhiên liệu.
Cụ thể nguyên lý hoạt động của van hàng nhiệt ô tô như sau: Khi nước làm mát động cơ đang ở nhiệt độ thấp (khoảng dưới 87 độ C), lò xo hồi vị đẩy xi lanh mang cánh van đi lên làm van đóng làm cho nước làm mát không thể luân chuyển qua van hằng nhiệt tới két nước làm mát.
Khi nhiệt độ động cơ đạt nhiệt độ chuẩn làm việc tốt (từ khoảng 87 – 95 độ C), Parapin sẽ giãn nở sao cho thắng sức cản của lò xo đẩy xi lanh xuống làm mở van van hằng nhiệt để mở thông đường nước từ động cơ ra két làm mát
Tìm hiểu về cấu tạo và nguyên lý làm việc
– Sơ đồ cấu tạo như hình bên dưới:
Ảnh: Cấu tạo của van hằng nhiệt
+ Van được lắp trên đường dẫn nước từ nắp máy ra két làm mát
+ Môi chất công tác là hạt paraphin rắn chứa trong xi lanh của van.
+ Trên xi lanh có gắn cánh van, lò xo hồi vị luôn ép van đóng.
– Nguyên lý làm việc như sau: khi nước ở nhiệt độ thấp (khoảng dưới 80 độ C, lò xo hồi vị đẩy xi lanh mang cánh van đi lên làm van đóng, nước làm mát không qua van hằng nhiệt tới két nước làm mát. Khi nhiệt độ động cơ đạt nhiệt độ làm việc (khoảng 80 – 90 độc C), Parapin giãn nở thắng sức cản lò xo đẩy xi lanh xuống làm mở van và mở thông đường nước từ động cơ ra két làm mát
Những hư hỏng, kiểm tra, sửa chữa
– Thường thì van nhiệt sẽ bị hỏng khi độ đàn hồi thân van và cơ cấu cánh van làm việc kém, do các chất chứa trong thân van bị rò rỉ dẫn đến hiện tượng van không mở hoặc mở không đủ gây nóng máy khi động cơ làm việc với công suất lớn, có trường hợp van không đóng khi nhiệt độ nước còn thấp khiến động cơ chạy lâu mới đạt nhiệt độ làm việc, làm tăng ô nhiễm môi trường và tiêu hao nhiều nhiên liệu.
– Khi van hằng nhiệt bị hỏng, nó sẽ ngăn nước làm mát lưu thông trong toàn bộ hệ thống ở nhiệt độ làm việc của động cơ bởi nó luôn đóng lại hoặc không thể ngăn nước làm mát lưu thông qua két nước do không thể tự đóng lại khiến động cơ làm việc ở nhiệt độ thấp lâu quá mức cần thiết. Nếu van hằng nhiệt không mở ra nó sẽ làm cho nước mát chỉ lưu thông trong động cơ, gây ra một số hư hỏng trong hệ thống (đèn check động cơ sẽ sáng lên).
– Khi van hằng nhiệt bị kẹt nó khiến cho động cơ nóng lên rất nhanh, thông thường chỉ sau khoảng từ 5 đến 15 phút sau khi chạy. Hãy kiểm tra các nguyên nhân hư hỏng khác như rò rỉ nước mát và tháo van hằng nhiệt (thường ở cuối ống dẫn nước từ két vào động cơ) nếu không chắc chắn vị trí của van thì hãy tham khảo sổ tay sửa chữa đi kèm.
Khi đã tháo van hằng nhiệt ra, hãy kiểm tra tình trạng thân van, kiểm tra các vết nứt hay gẫy và kiểm tra xem nó đã đóng hoàn toàn chưa. Nếu van này vẫn mở thì chứng tỏ van đã bị hỏng và cần thay thế. Để kiểm tra khả năng làm việc của van hằng nhiệt, hãy chuẩn bị một ca nước đủ rộng và sâu để đựng vừa van, một bếp đun.
Cách kiểm tra van hằng nhiệt có bị hư hỏng hay không
Đầu tiên: Trước khi tháo van ra, cần chuẩn bị dụng cụ như ca hoặc chậu để dựng nước làm mát khi tháo van ra (lưu ý: Không tháo khi động cơ còn nóng).
Tiếp theo: dùng một đồng hồ đo nhiệt (nhiệt kế) đặt vào trong khay nước cùng với van hằng nhiệt. Nhiệt kế sử dụng phải chịu được nước sôi ở nhiệt độ cao.
Bước 3: Cho nước làm mát cùng van hằng nhiệt và nhiệt kế lên bếp đun. Quan sát nhiệt kế, van hằng nhiệt phải đóng cho đến khi nước sôi đạt đến 190oF. Ở nhiệt độ này van mới bắt đầu mở ra và mở hoàn toàn khi nước đạt đến khoảng 195oF.
Nếu van hằng nhiệt vẫn đóng kín trong khi nước bắt đầu sôi thì chứng tỏ van này đã bị hỏng và cần phải thay thế. Nếu van hằng nhiệt vẫn mở mà không co lại được thì cũng cần phải thay thế.
Lưu ý: Tuyệt đối không khởi động xe nếu không có van hằng nhiệt bởi van này hoạt động tương tự như một hệ thống điều chỉnh lưu lượng. Nghĩa là van hằng nhiệt điều chỉnh dòng lưu lượng nước đi qua hệ thống làm mát. Nếu nước làm mát chảy qua két nước quá nhanh, sẽ không có đủ thời gian để truyền nhiệt cho két nước, khiến động cơ bị nóng.
